جعفر بن کمال‌الدین بحرانیبَحْرانی، جعفر بن کمال الدّین، عالم و شاعر امامی مذهب قرن یازدهم است، در حدیث و رجال و تفسیر و قرائت ماهر بود. [۱]
محمدباقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۲، ص۱۹۱، قم ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲.
۱ - مشخصات بحرانیاز معاصران حرّ عاملی [۲]
محمدباقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۲، ص۵۳، قم ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲.
و عروسی حُوَیزی صاحب تفسیر نورالثقلین [۳]
محسن امین، اعیان الشیعة، ج۴، ص۱۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
و از شاگردان علی بن سلیمان بحرانی و نورالدین علی بن ابی الحسن عاملی بوده و از ایشان روایت کرده است [۴]
محمدعلی بن صادقعلی کشمیری، کتاب نجوم السماء فی تراجم العلماء، ج۱، ص۸۵، قم ۱۳۹۴.
[۵]
محمدباقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۲، ص۵۳، قم ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲.
[۶]
محسن امین، اعیان الشیعة، ج۴، ص۱۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۷]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۱۱۰، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ۱۴۱۰/۱۹۶۲ـ۱۹۸۲.
سیّدعلی خان مدنی (متوفی ۱۱۲۰) که او را «شیخنا» و «شیخناالعلامه» خوانده [۸]
علی خان بن احمد مدنی، سلافة العصر فی محاسن الشعراء بکل مصر، ج۱، ص۵۱۵، تهران (بی تا).
[۹]
علی خان بن احمد مدنی، سلافة العصر فی محاسن الشعراء بکل مصر، ج۱، ص۵۱۹، تهران (بی تا).
[۱۰]
علی خان بن احمد مدنی، سلافة العصر فی محاسن الشعراء بکل مصر، ج۱، ص۵۴۶، تهران (بی تا).
و سیّد نعمت اللّه جزایری (متوفی ۱۱۱۲)، چنانکه خود گفته، [۱۱]
نعمت اللّه بن عبداللّه جزایری، الانوارالنعمانیة، ج۴، ص۳۰۸، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
از جمله شاگردان او بودند. [۱۲]
محمدعلی بن صادقعلی کشمیری، کتاب نجوم السماء فی تراجم العلماء، ج۱، ص۸۶، قم ۱۳۹۴.
[۱۳]
محسن امین، اعیان الشیعة، ج۴، ص۱۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
سلیمان بن علی بن ابی ظبیه از او روایت کرده و علم و فضل و اخلاق او را ستوده است. [۱۴]
پاورقی، یوسف بن احمد بحرانی، ج۱، ص۷۰، لؤلؤة البحرین، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
بحرانی با صالح بن عبدالکریم بحرانی، محدث و فقیه (متوفی ۱۰۹۸)، دوستی داشت و چنانکه محدث نوری [۱۵]
حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۸۹، ج ۳، چاپ محمدرضا نوری نجفی، تهران ۱۳۲۱.
نقل کرده، در آغاز جوانی برای تحصیل به شیراز رفت و سرآمد اقران شد.
در آن زمان، در شیراز علما و فضلای بسیاری بودند، از اینرو بحرانی و صالح بن عبدالکریم بنا گذاشتند که یکی از آن‌ها به هند سفر کند و دیگری در شیراز بماند و هرکدام که در فعالیتهای خود موفقیّتی یافت، دیگری را مساعدت کند. بعدها هرکدام در شهر خود مرجعیت یافتند. [۱۶]
یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۷۰، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
[۱۷]
محمدباقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۲، ص۱۹۲، قم ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲.
[۱۸]
محسن امین، اعیان الشیعة، ج۴، ص۱۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
بحرانی در حیدرآباد مرجعیت یافت و مورد توجه عبداللّه بن محمّد (حک: ۱۰۲۰ـ۱۰۸۳) از سلاطین سلسله شیعه مذهب قطب شاهیه حیدرآباد ، قرار گرفت. [۱۹]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۱۱۰، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ۱۴۱۰/۱۹۶۲ـ۱۹۸۲.
[۲۰]
حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۸۹، ج ۳، چاپ محمدرضا نوری نجفی، تهران ۱۳۲۱.
یوسف بحرانی نسبت به تألیفات او اظهار بی اطلاعی کرده [۲۱]
یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۷۰، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
ولی محدث نوری [۲۲]
حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۸۹، ج ۳، چاپ محمدرضا نوری نجفی، تهران ۱۳۲۱.
و به نقل از او علی بن حسن بحرانی [۲۳]
علی بن حسن بحرانی، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء و البحرین، ج۱، ص۱۳۰، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، قم ۱۴۰۷.
تألیفات و تعلیقاتی برکتب تفسیر و حدیث و علوم عربی و غیر آن به او نسبت داده اند، از جمله اللباب که آن را برای سید علی خان مدنی فرستاد.
به گفته محدث نوری، [۲۴]
حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۸۹، ج ۳، چاپ محمدرضا نوری نجفی، تهران ۱۳۲۱.
سخن یوسف بحرانی مبنی بر دست نیافتن برآثار جعفربحرانی ناشی از عدم اطلاع اوست.
۲ - درگذشت بحرانیبحرانی در ۱۰۸۸، و به قولی ۱۰۹۱، در حیدرآباد دکنِ هند وفات یافت. [۲۵]
پاورقی، یوسف بن احمد بحرانی، ج۱، ص۷۰، لؤلؤة البحرین، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
[۲۶]
محمدباقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج۲، ص۱۹۲، قم ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲.
[۲۷]
محسن امین، اعیان الشیعة، ج۴، ص۱۳۶ـ۱۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۸]
حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۸۹، ج ۳، چاپ محمدرضا نوری نجفی، تهران ۱۳۲۱.
کشمیری [۲۹]
محمدعلی بن صادقعلی کشمیری، کتاب نجوم السماء فی تراجم العلماء، ج۱، ص۸۶، قم ۱۳۹۴.
وفات او را در ۱۰۸۰ نوشته که اشتباه است.
۳ - فهرست منابع(۱) محسن امین، اعیان الشیعة، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۲) علی بن حسن بحرانی، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء و البحرین، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، قم ۱۴۰۷. (۳) یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا). (۴) نعمت اللّه بن عبداللّه جزایری، الانوارالنعمانیة، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴. (۵) محمد بن حسن حرّ عاملی، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۵. (۶) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ۱۴۱۰/۱۹۶۲ـ۱۹۸۲. (۷) محمدباقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، قم ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲. (۸) محمدعلی بن صادقعلی کشمیری، کتاب نجوم السماء فی تراجم العلماء، قم ۱۳۹۴. (۹) علی خان بن احمد مدنی، سلافة العصر فی محاسن الشعراء بکل مصر، تهران (بی تا). (۱۰) حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، ج ۳، چاپ محمدرضا نوری نجفی، تهران ۱۳۲۱. ۴ - پانویس
۵ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بَحْرانی»، شماره۵۵۷. |